Ο Ευκτήριος Οίκος και οι Επιγραφές του
Ανατολικά της αγοράς των Φιλίππων εκτείνεται το συγκρότημα του Οκταγώνου.
Οι Φιλιππήσιοι στο χώρο αυτό, όπου υπήρχε ένας μεγάλος τάφος των Ελληνιστικών χρόνων, Μακεδονικού τύπου, ανήγειραν αμέσως μετά την κατάπαυση των τελευταίων διωγμών και την έκδοση του ενδίκτου των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.) λατρευτικό Οίκο. Δηλαδή πριν την ανέγερση του μεγάλου οκταγώνου ναού, στη θέση αυτή της πόλης και σε επαφή με ελληνιστικό τάφο, που ανήκε σε εθνικό ήρωα, ιδρύθηκε το 313-343 επί επισκόπου Πορφυρίου, ο πρώτος ευκτήριος χριστιανικός οίκος της πόλης. Μετά τον θρίαμβο της Εκκλησίας και την ανέγερση μνημειώδους οκταγωνικού ναού, ο ελληνιστικός τάφος διατηρήθηκε στο μέσων των χριστιανικών προσκτισμάτων, θεωρούμενος ότι ανήκε στο χριστιανό μάρτυρα-απόστολο Παύλο.
Συνεπώς ο ευκτήριος οίκος του Πορφυρίου με τα ψηφιδωτά δάπεδα, με συμβολικές χριστιανικές παραστάσεις και κτητορικές επιγραφές, συνδυαζόμενος με τον ελληνιστικό τάφο, είναι από τα λίγα αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύπτουν το μετασχηματισμό του εθνικού κόσμου σε χριστιανικό. Και μια μαρτυρία της παρουσίας του Παύλου στους Φιλίππους, όπως αποδεικνύεται, επίσης ότι πρώτος λατρευτικός οίκος στο συγκρότημα του Οκταγώνου είναι, προς το παρόν, το αρχαιότερο χριστιανικό κτίσμα λατρείας , αφιερωμένο στον πρωτοκορυφαίο απόστολο των Εθνών και των Φιλίππων Παύλο, για τον εξωραϊσμό του οποίου ενδιαφέρεται και δαπανά ο Επίσκοπος Φιλίππων Πορφύριος.
Οι ανασκαφές του Οκταγώνου από τον καθηγητή της βυζαντινής αρχαιολογίας Στ. Πελεκανίδη οδήγησαν στο μωσαϊκό δάπεδο του αρχαιοτέρου Ευκτηρίου Οίκου και στις ενδιαφέρουσες επιδαπέδιες επιγραφές του. Η μια και πολύτιμη αναφέρει: Ο ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΤΗΝ ΚΕΝΤΗΣΙΝ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΠΑΥΛΟΥ ΕΠΟΙΗΣΕΝ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ.
Η επιγραφή αυτή είναι σπουδαιότατη για την ιστορία των χριστιανικών Φιλίππων και έχει ιδιαίτερη σημασία για το λατρευτικό συγκρότημα του Οκταγώνου, γιατί α) αναφέρει τον Επίσκοπο και αρωγό για τη μερική διακόσμηση του ναΐσκου, τον γνωστό από τη Σύνοδο της Σαρδικής (342-343 μ.Χ.) επίσκοπο Φιλίππων Πορφύριο. β) κατονομάζεται ο άγιος, απόστολος Παύλος, που στο όνομά του τιμάται ο ναός και γ) δηλώνεται η μορφή του κτίσματος ως βασιλικής.
Το σύνολο του ψηφιδωτού, που καλύπτει το δάπεδο του δυτικού τμήματος του ναού, συνίσταται από διάφορα γεωμετρικά σχήματα, από τα οποία πολλά περιλαμβάνουν ζωικά και ανθικά θέματα. Στη νότια πλευρά του διαχώρου αποκαλύφθηκε επάνω σε λευκό κάμπο με μαύρα γράμματα και μια άλλη επιγραφή: "Χριστέ βοήθη του δούλου σου Πρίσκου (σ)υν παντί του οίκου αυτού". Και η δεύτερη αυτή αναφέρεται στον επίσης αρωγό Πρίσκο και σε όλη την οικογένειά του και επικαλείται την βοήθεια του Κυρίου.
Με την εδραίωση και επίσημα του χριστιανισμού στους Φιλίππους άρχισε να αναπτύσσεται και η χριστιανική ναοδομία σε ποικίλες αρχιτεκτονικές μορφές. Η άνθηση στη μικρή κατά βάση πόλη, ο πλούτος και η πολυτέλεια των μνημείων, οφείλεται στην έλξη και τη γοητεία που ασκούσε η αποστολική ανάμνηση και παρακαταθήκη και που βαθιά βίωνε το Πλήρωμα της Εκκλησίας των Φιλίππων.